Didjargon

In de didgeridoo wereld worden door didge ingewijden soms termen gebruikt die voor didge beginners koeterwaals zijn. Deze pagina hoopt wat helderheid te brengen in het Didge Jargon of Didjargon. Dit is geen Australië of Aboriginal Jargon pagina, hoewel een aantal van dat soort woorden hier wel te vinden zal zijn. De didgeridoo is immers nauw verbonden met Australië en de Aboriginal cultuur. Het kan natuurlijk zijn dat bepaalde omschrijvingen niet exact juist zijn, hoewel hieraan wel de nodige zorg is besteedt.
Soms staan rechts van de omschrijvingen kleine foto's, tekeningen of plaatjes die nog wat extra verheldering kunnen geven.
Als een Aboriginal woord wordt genoemd, wil dat niet zeggen dat dit woord in alle Aboriginal talen gebruikt wordt: er zijn meer dan 200 verschillende Aboriginal talen en meer dan 700 dialecten!

Mocht je aanvullingen, suggesties of verbeteringen hebben, dan kun je het me per email toesturen.


A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z   Oz


A

  Naar boven
A / A# Toonsoort voor een heel lage of heel erg hoge didgeridoo. A# wordt Ais of Bes genoemd en is een iets hogere noot dan de A (iets lager dan de B). De A# is de laagste noot die je uit een didjeribone kunt halen.
Aboriginal Oorspronkelijke bewoner van Australië. De didgeridoo is het instrument van de Aboriginals.
Aboriginal Vlag De Aboriginal Vlag is in 1971 ontworpen door Harold Thomas, een artiest en Aboriginal. De vlag is een symbool voor de Aboriginals, hun ras en hun identiteit. Het zwart in de vlag staat voor het volk (de Aboriginals), het rood is de aarde (the red dirt country) en de spirituele band tussen de aboriginals en het land. In het midden staat de gele zon, die het leven geeft. Aboriginal Vlag
Agave Een cactus soort (Familie Agavaceae) die een lange bloemstengel heeft. Van deze stengel kunnen didgeridoos worden gemaakt (redelijk populair in Amerika). Bloeiende agave
Agave
Arnhemland De streek in Noord Australië (Northern Territory) waar de didgeridoo oorspronkelijk vandaan komt.
Atkins Mark Atkins, een bekende didge speler / kunstenaar. Half Aboriginal, half Iers. Mark Atkins
Australië Het land waar de didgeridoo vandaan komt. 
Ayers Rock De 'Westerse' naam voor Uluru


B

Naar boven
B Toonsoort voor een lage didgeridoo.
Back pressure Engelse term voor tegendruk
Balanda De Aboriginal term voor niet aboriginals (bijv. westerlingen die de didge spelen). Het woord schijnt af te komen van 'Hollander'.
Bamboe Een plant waarvan ook didgeridoos gemaakt kunnen worden. De stengel is al grotendeels hol, alleen de tussenschotten moeten nog verwijderd worden. Mogelijk dat de eerste didgeridoos ook van bamboe waren. De tekening van ringen die vaak op traditioneel geschilderde didges voorkomt zou hierop kunnen wijzen. Bamboe
Barramundi Een soort Australische vis, die soms ook op didgeridoos wordt geschilderd. 
Ook een naam voor een Nederlands bedrijf dat didgeridoos verkoopt muziek maakt en didge lessen verzorgt.
Barramundi
Barst Een scheur in je didge (zie crack) of een uitroep als iets niet goed gaat.
Basistoon De toon of basisklank die als constante klank of toon uit de didgeridoo komt (als je de didge op de juiste manier bespeelt).
Berenklauw /
Reuze of Perzische berenklauw
(Heracleum Mantegazzianum) Een tweejarige, grote, schermbloemige plant (lijkt wat op fluitekruid, maar dan een stuk groter) met een holle stengel. Wordt ook gebruikt om didgeridoos van te maken. Berenklauw didgeridoos zijn opvallend licht in gewicht.
LET OP! Het sap van de berenklauw kan (zeker samen met zonlicht) brandwonden of huidirritatie veroorzaken.
Berenklauw
Big red Engels voor Grote rode (Kangoeroe).
Billma Een aboriginal woord voor Clapsticks
Blanasi David Blanasi, de didgeridoo master uit Wugularr waar bijna elke top didgeridoo speler les van heeft gehad. David Blanasi
Bloodwood Een soort Eucalyptus, dat een rode vloeistof uitscheidt als het gekapt wordt. Echte bloodwood didgeridoos zijn zeldzaam maar wel beroemd.
Boomerang /
Boemerang
Instrument / wapen van de aboriginals. De bekendste variant is de licht gebogen boomerang die (als je hem goed gooit) weer terugkomt.
Bounced breath Een manier van circulair ademen waarbij je met je middenrif eerst lucht naar buiten stoot (en daardoor een wat harder geluid krijgt) en bijna meteen weer automatisch inademt. Door deze manier van spelen kun je snellere ritmes maken.
Boventoon De hogere tonen die je uit een didge krijgt door je mond en tong te bewegen. Het zijn de hogere harmonischen van de basistoon die versterkt worden.
Brolga Grus rubicundus, een soort kraanvogel. Wordt o.a. in een dans met didgeridoo nagedaan Brolga
Bullroarer Aboriginal instrument. Een soort houten plankje dat je rondslingert aan een touw en dat een zoemend geluid maakt. Voor Aboriginals is dit voorwerp geassocieerd met rituelen waarbij alleen ingewijden aanwezig mogen zijn. Ze zullen dit voorwerp dan ook niet "zomaar" gebruiken of als muziek instrument gebruiken. Het gebruik door westerlingen kan als aanstootgevend ervaren worden.


C

Naar boven
C / C# C / Cis, een relatief lage didge die vrij vaak voorkomt. Een toonsoort die ook vaak met 'aardse' tonen of frequenties wordt genoemd.
Calls Het roepen in je didge tijdens het spelen (luid stemgebruik dus).
C.B. Afkorting voor Circular Breathing
Circular Breathing /
Circulaire ademhaling
Manier van ademhalen om constant geluid uit de didgeridoo (of een ander blaasinstrument) te krijgen. Door je mondholte als luchtreservoir te gebruiken en deze lucht met je wangen, kaak of tong naar buiten te persen, kun je je longen de gelegenheid geven om verse lucht naar binnen te halen via je neus.
Clapsticks Houten stokjes die gebruikt worden om bijv. het ritme aan te geven. In de traditionele stijl geven ze echter niet noodzakelijk het ritme aan. Kunnen ook solo gebruikt worden of om zang te ondersteunen Clapsticks
Corroboree Het samenzijn rond het kampvuur met verhalen vertellen, zingen, didge spelen.
Crack Engels voor Scheur of Barst. Een houten didge loopt het risico dat het hout gaat werken, waardoor er scheuren of barsten kunnen ontstaan. De didge zal daardoor minder fijn spelen. Barsten kunnen onder andere ontstaan door temperatuurs- of luchtvochtigheids-wisselingen. Je kunt ze proberen te voorkomen door je didge niet staande te bewaren, omdat je didge (als ie staat) een soort schoorsteen wordt, waardoor hij snel uit kan drogen.
Let op, dat Crack in het Engels ook een vorm van Cocaine of je achterwerk kan betekenen.


D

Naar boven
D / D# D / Dis, een 'gemiddelde' toon voor didges
Dargin Alan Dargin, een bekende didgeridoo speler. Bekend van o.a. zijn snelle ritmes en Hitchhikers Nightmare. Ook heeft hij in diverse films een rol(letje) gehad, waaronder The Adventures of Priscilla, Queen of the Desert. Alan Dargin
Didgebone / didgeribone /
Didjeribone
Een uitschuifbare didgeridoo, bedacht door Charlie McMahon. Hierdoor kun je tijdens het spelen de basistoon of trompet toon (toot) aanpassen. Of je stemt de didge makkelijk op de muziekinstrumenten waar je mee samenspeelt. Didgeribone
Didgeridoo / 
didjeridu
Tja, daar gaat deze site over. Een traditioneel instrument van de Aboriginals uit Australië.
DidgeWeb Tja, da's deze site. Geen menu's te zien? Klik dan op het logo. Klik hier om naar de hoofdpagina van Didge Web te gaan
Dingo Australische hond. Kan op een didgeridoo worden nagedaan. Dingo
Djalu Djalu Gurruwiwi, de didgeridoo maker en speler van de Galpu clan uit Yirrkala die de didges van o.a. Yothu Yindi maakt. Djalu didges (yidaki's) zijn bekend om hun zeer goede speel kwaliteit. Meer info kun je vinden op Djalu's site. Djalu
Dot painting Een schilder techniek die in bepaalde delen van Australië door Aboriginals wordt gebruikt. Een soort 'pointilisme': een schilderij maken met alleen maar puntjes.
Double Jaw Een bepaalde manier van kaak ademhaling, waarbij de kaak in twee etappes dicht gaat. Hierdoor krijg je een dubbele klank waardoor je ritmes kunt versnellen. Een typische techniek van o.a. Alan Dargin 
Down under Engels voor zoiets als "daar aan de onderkant". Een term voor Australië, dat immers aan de andere kant van de aarde ligt. Wij noemen het onze tegenvoeters.
Drag Het verlagen van de basistoon door de lipspanning te verlagen of de kaak naar beneden te bewegen.
Dreamtime Engels voor Droomtijd. De tijd voor het begin van de tijd. De verhalen van de Aboriginals die de ontstaansgeschiedenis vertellen in een mythische vorm. De Aboriginal term is bijvoorbeeld Tjukurrpa.
Droomtijd Zie Dreamtime
Drone De Engelse term voor de basistoon
Dutcheridoo Een in Nederland gemaakte didgeridoo. Er zijn een paar manieren om zelf een dutcheridoo te maken. Bijv. Een stuk (evt. Nederlands) hout wordt hol gemaakt, vaak door de balk/tak/stam door midden te zagen, uit te hollen en weer aan elkaar te lijmen. Een andere manier is het aan elkaar lijmen van balkjes/latjes om zo een licht conische pijp te maken.


E

Naar boven
E Een relatief hoge toon voor didges
Emu (Dromaius noveahollandia) Australische loopvogel. Kan in een combinatie van dans en didge worden uitgebeeld Emu
Eucalyptus De plant/boom waar de 'echte' didgeridoos van worden gemaakt.


F

Naar boven
F / F# F / Fis : een hoge toonsoort voor didges.


G

  Naar boven
G / G# G / Gis Een heel erg hoge of een heeel erg lage toonsoort voor didgeridoos. De G is de hoogste toon die je uit een didjeribone kunt halen.
Galpu Clan/stam (van Djalu) uit Yirrkala in Noord Arnhemland.
Goanna (Varanus) Een varaan (een soort reptiel). Het geluid is met een didgeridoo na te doen. Goanna
Goldsmith Steve “Gadla Bardi” Goldsmith. Een bekende Aboriginal zanger / danser / didge speler uit het Nurrunga taalgebied. Steve Goldsmith
Gondwana /
Gondwanaland
De naam van één van de twee oercontinenten. Gondwanaland was het oercontinent waaruit Australië ontstaan is. Het huidige Antarctica, samen met Zuid Amerika, Afrika, India en Australië vormden ooit Gondwanaland.
Gondwana(land) is ook de naam van de band van Charlie McMahon.


H

Naar boven
Harney Bill Harney, een bekende didgeridoo bouwer.
Hudson David Hudson, een bekende didgespeler / aboriginal artist.


I

Naar boven


J

Naar boven
Jam Het samenspelen met andere muzikanten (al dan niet didge spelers), zonder per se een tevoren afgesproken melodie te spelen.
Kan ook gekookt, gesuikerd en ingemaakt fruit zijn dat je op je brood smeert.
Jam
Joey Jong van een buideldier, (bijv. kangoeroe, koala, enz.)


K

Naar boven
Kangoeroe Een australisch dier dat soms op didgeridoos wordt getekend. Ook de loop (of het springen) van de kangoeroe wordt soms met de didgeridoo nagespeeld of in combinatie met dans en didge uitgebeeld. Kangoeroe
Kookaburra Australische ijsvogel, ook wel Laughing Kookaburra genoemd. Kan worden nagespeeld op een didge (Krrrrrrkukukukukukukakakakakakaaaa) Kookaburra


L

Naar boven
Lijnzaad olie Olie van lijnzaad, het zaad van vlas. Wordt door sommigen aanbevolen om het binnenwerk van je didge te onderhouden. Anderen zeggen dat je dit beter niet kunt doen.
De olie is o.a. te koop in reform winkels omdat het ook als voedingsolie en laxeermiddel gebruikt wordt.
Vlas
Log Engelse term voor houten balk, bijnaam voor een didgeridoo


M

Naar boven
McMahon Charlie McMahon. Een bekende (Westerse) didge speler uit Australië. Ook wel 'the one-armed didge player' genoemd vanwege zijn prothese. Charlie heeft zijn arm verloren toen hij als tiener met raketten aan het experimenteren was. Hij speelt de didge op een 'westerse' manier en zal zijn didge altijd tunen op andere instrumenten. Zijn band is Gondwana(land). Charlie McMahon
Mimi (spirit) Een geest / figuur uit de dreamtime die in rotsen woont. Wordt soms op Aboriginal tekeningen afgebeeld.


N

Naar boven
Northern Territory Een gebied in Australië (noordelijk deel, zie onderaan deze pagina), waar didgeridoo wordt gespeeld. Aboriginal schildering uit deze streek is vaak het streepjes patroon of Rark.
Northern Territory Didge


O

Naar boven
Oz De afkorting of bijnaam van Australië. Als je Australie op zijn Engels uitspreekt klinkt het als Oztreelieja: Oz de eerste lettergreep.
Ook het land uit het boek "The wizard of Oz" (maar dit heeft weer niks met Australië te maken)


P

Naar boven
Pijp Een didgeridoo is in feite niks anders dan een pijp (buis), dus sommigen spreken over hun 'pijp' i.p.v. hun 'didge'. Ceci n'est pas une pipe
Platypus Engelse term voor vogelbekdier. Wordt soms op didgeridoos getekend Platypus


Q

Naar boven


R

Naar boven
Rainbow serpent Figuur uit de droomtijd. De slang waaruit alles is ontstaan. Wordt regelmatig op didgeridoos geschilderd.
Rark Een bepaalde Aboriginal stijl van schilderen: het lijntjes of kruisjes patroon (zie ook de didge bij Northern Territory)
Red Dirt Country Land van de rode aarde: Australie. Veel zand in Australie is rood, vandaar deze naam.


S

Naar boven
Sfinks Een muziekfestival in Belgie (bij Antwerpen). Voorafgaand aan het festival is o.a. een 5-daagse workshop didgeridoo met bekende didgespelers. Klik hier om naar de Sfinks website te gaan
Slide didge Een variant op de didgeribone
Smoelenboek Een verzameling foto's van mensen die iets gemeenschappelijks hebben. Op Didgeweb staat een didge spelers smoelenboek. Smoelenboek
Songlines De engelse term voor de verhalen die door de Aboriginals verteld worden, soms met begeleiding door Didge of Clapsticks.
Stick Engels voor stok, bijnaam voor een didgeridoo
Stingless bee Engels voor Angel-loze bij. Zie Sugarbag bee
Stringy Bark Een soort eucalyptus. Het nerven patroon is tamelijk 'chaotisch' d.w.z. dat het geen mooie parallelle nerf heeft.
Sugarbag bee (Trigona hockingsi). Een angel-loze bij uit Australië. De was is donkerbruin en (op speeltemperatuur) harder dan de was van de Europeese bij. De was van de sugarbag bee wordt op de echte traditionele didigeridoos gebruikt (als ze al was nodig hebben) voor het mondstuk


T

Naar boven
Tea Tree (Melaleuca alternifolia) Een Australische plant. De olie van deze plant (al dan niet in verdunde vorm) wordt soms gebruikt om mondstukken te reinigen of het binnenwerk van een didgeridoo weer fris te laten ruiken. Er worden meer gunstige eigenschappen aan deze plant toegekend. Teatree
Tegendruk Even technisch: tijdens het spelen bouw je in de didge een soort staande golf op. Je speelt immers op de eigenfrequentie of resonantie frequentie van je didge. Daardoor lijkt het alsof je speelt op een buis met een heel dunne diameter, die veel meer weerstand heeft dan de grote pijp die je didge eigenlijk is. Door deze tegendruk kun je spelen met maar heel weinig lucht en blijft de trilling ook makkelijker in stand. Als de tegendruk te hoog wordt, dan wordt het vaak lastiger om bepaalde effecten te creeren. Bij een te lage tegendruk krijg je de klank niet lekker opgebouwd en moet je met heel veel lucht spelen.
Termiet De termiet waar de didge spelers het over het algemeen over hebben is de Mastotermes Darwiniensis, of kortweg Masto. Een insect dat zich o.a. voedt met het binnenwerk van de Eucalyptus. Een op zich staande diergroep met 1 didge bouwer. Oorspronkelijk telde de familie der Mastoterma ongeveer 6 soorten maar er zijn er 5 uitgestorven (gelukkig niet de darwiniesis, want dan hadden we geen Eucalyptus didgeridoos meer gehad). Tegenwoordig komt hij ook voor in Papua Nieuwguinea.
De termiet wordt ook wel witte mier genoemd, maar heeft in feite niets met mieren te maken.
Mastotermes Darwiniensis
Thomas Gary Thomas. Een bekende 'westerse' didgespeler, die de workshops bij Sfinks is gestart. Gary Thomas
Tjukurrpa Aboriginal term voor Dreamtime.
Toot Het trompet geluid dat je met een didge kunt maken
Tucker Australische term voor eten / voedsel


U

Naar boven
Uluru De bekendste berg in het midden van Australië. Uluru of Ayers Rock is een monoliet (een stuk steen uit één stuk), die diep de grond inzakt. De Aboriginals zien Uluru als een heilige berg. Toeristen zien de berg vooral als een attractie en veel toeristen willen de steen beklommen hebben. De Aboriginals vinden dit maar vreemd (of heilig schennis).
Enkele tientallen kilometers verderop liggen de Olga's, een aantal rotsen die op vergelijkbare manier zijn ontstaan. Door het materiaal in het gesteente varieert de kleur zowal elk moment van de dag, afhankelijk van de stand van de zon.
Uluru / Ayers Rock


V

Naar boven
Vogelbekdier Zie Platypus


W

Naar boven
Wap Geluid dat je krijgt door je wangen of je kin snel te bewegen (in te trekken resp. omhoog te bewegen).
Water torture Door je didge gedeeltelijk in een emmer met water te steken en vervolgens te spelen kun je je spieren trainen. Omdat het tamelijk zwaar blaast wordt het wel torture (=marteling) genoemd.
White Ant Engels voor Witte Mier. Andere naam voor een termiet, hoewel een termiet geen mier is.
Wugularr Geboorteplaats van David Blanasi (White Cockatoo). De Europese naam van de plaats is Beswick.


X

Naar boven
X-Ray art Engels voor Rontgen kunst. Een manier van schilderen die in sommige Aboriginal paintings wordt gebruikt, waarbij het inwendige van een dier of mens (zoals geraamte en organen) ook wordt geschilderd. Het schilderij lijkt hierdoor een beetje op een rontgen foto.


Y

Naar boven
Yidaki / Yirdaki Aboriginal woord voor de didgeridoo. Wordt voornamelijk gebruikt in de buurt van Yirrkala, waar de Galpu clan van Djalu leeft. Een Yidaki is vaak een wat langere didge (tot onder aan je neus). Doordat de didge langer is, is de toot of trompet toon makkelijker te maken; iets wat veel wordt gebruikt in Yirrkala en omgeving.
Yigi Yigi Aboriginal woord voor de didgeridoo. Ook de titel van een CD van David Hudson
Yirrkala Plaats in Noord Arnhemland. Geboorteplaats van Djalu, van de Galpu clan.
Yothu Yindi Bekende Australische rockband (half Aboriginal half 'Westers') die de didgeridoo gebruikt. Soms afgekort als YY


Z

Naar boven
Zuiderkruis (Crux) een klein maar helder en bekend sterrenbeeld aan de zuiderlijke hemel. Wordt regelmatig afgebeeld op Aboriginal schilderijen. 
Het sterrenbeeld staat ook in de vlag van Australië en Nieuw Zeeland (in de vlag van Nieuw Zeeland alleen de 4 helderste sterren)
Zuiderkruis / Crux

Plattegrondje van Australië

Naar boven

Gewijzigd op: 18 Augustus 2002